Het is nu een paar maanden geleden sinds ik ben gestopt als ceo van Made na 16 jaar ondernemen en het bouwen van een geweldig team van designers en strategen. Het was een fantastische tijd die me veel heeft gegeven en waarvoor ik heel dankbaar ben.

Sinds ik die bladzijde heb omgeslagen, heb ik veel gelezen, veel podcasts geluisterd en heb ik met veel inspirerende mensen gesproken. Het voelt alsof ik terug mag studeren en mijn honger naar meer kennis en inzichten is niet te stillen. Het is een heel waardevolle periode waarin ik vanzelf wordt aangetrokken door het concept "long term thinking”, de ethische visie dat het positief beïnvloeden van de toekomst op de lange termijn een belangrijke morele prioriteit van onze tijd is.

In zijn inspirerende boek “The good ancestor” vertelt Roman Krznaric ons dat er tot nu toe al ongeveer 100 miljard mensen op aarde hebben geleefd. Vandaag zijn we met ongeveer 8 miljard. Maar toekomstige generaties kunnen nog met 6,75 biljoen zijn tot de aarde onbewoonbaar wordt en wie weet wonen we daarna verder in ruimte. Als je er zo naar kijkt, staan we nog maar aan het begin van ons menselijk bestaan. En dus hebben de keuzes die we vandaag maken enorme consequenties. 

Die leerdrift die ik voel is ook getriggerd door een grote bezorgdheid en een groot, en vaak vermoeiend, verantwoordelijkheidsgevoel: als je de mogelijkheid hebt om positieve impact te genereren, moet je dat dan niet gewoon doen? Ik vind van wel. Ieder op hun manier en volgens hun eigen mogelijkheden.

Mijn prachtige petekind van 11 vertelde me onlangs dat ze in de klas hebben gesproken over de toekomst, maar ze vond het akelig. Ze is bang dat AI en robots ons kunnen vermoorden. Mijn hart stond even stil. Ik wist niet wat ik hoorde. Dat is niet hoe ik wil dat onze kinderen over hun toekomst denken. Dat mogen we met z’n allen niet aanvaarden.

We zullen de komende jaren met z’n allen giga-tonnen creativiteit, verbeelding, toewijding, daadkracht en gemeenschap moeten uitstoten om die toekomst positief te beïnvloeden.  

Paul Hawken, sinds jaar en dag pionier op het gebied van duurzaamheid en regeneratie zegt: “Als ik gevraagd word of ik optimistisch of pessimistisch ben over de toekomst, is mijn antwoord steeds hetzelfde. Als je naar de wetenschap kijkt over wat er aan het gebeuren is op aarde en je bent niet pessimistisch, dan snap je de data niet. Maar wanneer je de mensen ontmoet die aan het werken zijn aan het herstellen van de aarde en het verbeteren van het leven van de armsten, en je bent niet optimistisch, dan heb je geen hartslag.”

Op mijn eigen micro-schaal ervaar ik net hetzelfde. Na jaren van steeds grotere ontreddering over het slechte nieuws, voel ik de energie, het enthousiasme en de ambitie aanwakkeren wanneer ik begin te lezen over de start-ups, filantropen, impact-financiering, ngo’s, activisten, denkers en doeners die bezig zijn met waar het volgens mij veel meer om moet gaan: denken in mogelijkheden, niet in beperkingen.

De communicatie die dagelijks op ons wordt afgevuurd, focust bijna alleen maar op de problemen. Terwijl we eigenlijk al jaren weten wat er moet gebeuren, en de oplossingen binnen handbereik zijn om het tij te keren. We weten wat we moeten doen, maar we moeten het nu echt gaan doen.

Jan Rotmans, nog zo’n held van het duurzaam transitiedenken - volg zijn werk - zegt dat nog geen enkele transitie is gelukt vanuit cynisme en pessimisme. Als het lukt, is het vanuit hoop, verlangen en optimisme. Daarom is het goed om ook een andere bril op te zetten en te kijken naar wat er wél goed gaat. Want er beweegt veel.

Dit zijn maar enkele voorbeelden:

• Hoewel we nog veel verder zullen moeten gaan, zijn door ons handelen de allerergste scenario’s van 4° of 5° graden opwarming afgewend. 
• Meer dan 120 landen zijn overeengekomen om de hoeveelheid duurzame energie te verdrievoudigen tegen 2030, we zitten inmiddels op het spoor van verdubbeling.
• Zelfs onder het huidige beleid zal de mondiale vraag naar zowel olie als gas volgens de laatste IEA-projecties in 2030 een piek bereiken. 
• Op 8 oktober 2021 accepteerden 136 landen het OESO-plan om vanaf 2023 een minimumbelasting van 15% in te voeren voor bedrijven waarvan de winst hoger is dan 750 miljoen euro. Dit maakt belastingontwijking en het uitspelen van landen tegen elkaar veel moeilijker.
• 193 landen hebben in 2023 een overeenkomst bereikt over de bescherming van de oceanen, met als doel om tegen 2030 minstens 30% van de oceanen te beschermen, terwijl momenteel slechts 1% wordt beschermd.

En we moeten niet alleen kijken naar transities op macro-schaal. Ook dichterbij en binnen het bereik van ieder van ons zijn er positieve stromingen bezig waar iedereen aan kan bijdragen.

• Zelf steun ik de Klimaatzaak en ben ik 1 van de 58.586 burgers die de staat verantwoordelijk wil houden voor zijn daden en die om een ambitieuzer klimaatbeleid vragen. Ook al is er veel kritiek op de gewonnen rechtszaak, toch ben ik ervan overtuigd dat hierdoor positieve druk ontstaat in de juiste richting.
• Ringland is nog zo’n prachtig voorbeeld waar burgers samenkomen en constructief meedenken en werken aan een betere oplossing voor de overkapping van Antwerpen. 
• Ik denk ook aan ArmenTeKort, een organisatie die kansrijken samenbrengt met kansarmen in een buddy-systeem met aangetoonde positieve effecten tot gevolg.
• In de Oostkantons is er een permanente burgerdialoog opgezet waarbij de politici een burgerpanel betrekken bij het onderzoeken van moeilijke politieke kwesties en hun aanbevelingen meenemen in hun beslissingen. Dat mag wat mij betreft nog veel verder gaan, maar het zijn volgens mij cruciale systeem veranderingen die ons allemaal ten goede komen. Meer over burgerparticipatie in het geweldige boek  ‘tegen verkiezingen’ van David Van Reybrouck.

Is dit genoeg of is het perfect? Zeker niet. Maar transities zijn bezig. Wat we doen heeft impact. Wat aandacht krijgt groeit. Mij geeft dat moed. Maar er moet nog veel meer gebeuren.

We leven in een tijdperk waarin zowel het slechtste als het beste kan gebeuren, soms zelfs tegelijk. De chaos die aan het toenemen is, vergroot de plasticiteit en maakbaarheid van onze samenleving. En hoewel dat gepaard gaat met onrust, onzekerheid en helaas ook menselijk lijden, is die plasticiteit nodig om vastgeroeste systemen en gewoontes in beweging te krijgen of zelfs achter te laten. Welke systemen er in de plaats komen en of ze positieve of negatieve effecten hebben, kunnen wij mee bepalen.

Ik wens dat we ons met z’n allen bewuster zijn van het spectrum van mogelijke toekomsten die nog mogelijk zijn. En dat we onze aandacht verleggen van een focus op de problemen en het slechte nieuws, naar een focus op de mogelijkheden en oplossingen. Daarbij kunnen we niet garanderen dat het toch goed komt, maar we kunnen wel actief kiezen om ons op scenario’s te focussen die positief zijn voor zoveel mogelijk mensen. 

Het is zoals bij een slipcursus. Als je denkt: ik mag niet tegen die paal botsen, is de kans groot dat je er toch tegen knalt. Daarom zegt de instructeur dat je tussen de palen moet kijken. Kijk naar waar je wil gaan.

Focus op de toekomst die je wil zien gebeuren. In welke toekomst wil jij leven? Voor welke toekomst wil je al die moeite doen? Voor welke toekomst wil je vechten? In welke toekomst voel je dat er een plaats is voor jou? Welke toekomst wil je de volgende generaties meegeven? Welk zaadje wil je planten zodat jouw achterkleinkind in de schaduw van die boom kan rusten? Welke steen wil jij nu leggen om samen een kathedraal te bouwen die pas binnen 100 jaar klaar is?

What if we get it right?
zegt *Ayana Elizabeth Johnson, een gepassioneerd marinebioloog die aan een gelijknamig boek aan het schrijven is samen met kunstenaars, ontwerpers en toekomstdenkers. Het zal uitkomen in juli 2024. 

What if we get it right? Ik krijg kippenvel van die vraag en hij zal veel bepalen van hoe ik de rest van mijn carrière zal invullen. Wat als we het goed doen? Wat voor een prachtige wereld kan er voor ons en de komende generaties mogelijk zijn?

Het is niet makkelijk om na te denken over die verre toekomst. Probeer je eens in te beelden hoe je wil dat de wereld eruit zal zien en hoe die zal voelen in 2050, laat staan in 2150. Geraak je verder dan de beelden van groenere architectuur, vliegende auto’s en metaverses? Hoe zal het zijn om in een wereld te leven met meer gelijkheid? Of een wereld met een overvloed aan goedkope energie? Lastig, hé?

We hebben fantastische wetenschappelijke kennis over mogelijke oplossingen en scenario’s, maar die bereiken een beperkt publiek. Ze spreken wel onze ratio aan, maar ze raken ons nog niet in ons hart.

We leven in tijden waarin verbeeldingskracht en creativiteit van onschatbare waarde zijn. Een falen van de verbeelding betekent een falen van het spectrum van toekomsten dat voor ons beschikbaar is. Pas wanneer we tastbaar kunnen maken hoe de toekomst eruit kan zien, kunnen we ernaar toe. We moeten weer verliefd worden op onze toekomst.

Yuval Noah Harari, één van mijn favoriete schrijvers, historicus en filosoof zegt het volgende: “Kunst speelt een sleutelrol bij het vormgeven van de kijk van mensen op de wereld, en in de eenentwintigste eeuw is sciencefiction misschien wel het belangrijkste genre van allemaal, omdat het bepaalt hoe de meeste mensen zaken als AI, bio-engineering en klimaatverandering begrijpen.”

En daarop wil ik jullie aanspreken vandaag! De creatieve sector, kunstenaars, storytellers, ontwerpers en ondernemers. Wij zijn door onze persoonlijkheden en talenten uitermate bekwaam in verbeelding en verbeeldingskracht. En dus spelen we een cruciale rol.

Mensen enthousiast en verliefd zien worden op een ontwerp, een idee, een plan en ervaren welke kracht dit losmaakt is de grootste motivator in mijn job. Daarbij viel me ook steeds de kracht van het beeld op. Een presentatie vol bulletpoints doet niet dromen, en het is opvallend hoe mensen toch nog een heel verschillende invulling geven aan dezelfde tekstuele omschrijving. Maar toon een beeld, animatie, ontwerp of prototype, en plots gaat iedereen recht zitten en beginnen de ogen te fonkelen. De neuzen gaan in dezelfde richting staan: dit is hoe het zal worden, hier kunnen we samen voor gaan.

Ik zie een ontwerptraject als een proces waarin we van een abstracte briefing naar een concreet ontwerp gaan. En daartussen ligt een eindeloze hoeveelheid mogelijke vormen, structuren, kleuren en kansen vervat. Die vrijheid zit ook tussen de regels van een briefing. Klanten betalen creatieve experten om uit die eindeloze hoeveelheid van opties een selectie te maken van 1 of een paar vormen of oplossingen waar ze mee verder kunnen. Door dingen tastbaar en visueel te maken helpen we hen om zo’n goed mogelijke keuzes te maken. 

Jij, beste creative, hebt dus een heel erg grote invloed, want je kan actief kiezen om zo veel mogelijk morele ambitie in zo veel mogelijk ontwerpkeuzes te steken als je kan. From mild to wild. Van de kleinste brushstroke tot de grootste strategische paradigma-shift. We zullen het allemaal nodig hebben en we moeten ons als verbeeldings-activisten gedragen. 

Bij Made zeiden we altijd: “Be the right kind of difficult. Know when to push, and when to deliver.

Ook buiten de traditionele jobs waarin de meeste creatieven actief zijn kan je enorm veel positieve impact genereren. Stel je voor dat de buurtwerking in jouw wijk jouw visuele skills had? Of misschien ben je politiek geëngageerd en wil je je partij helpen om hun vaak tekstuele programma’s tot leven te wekken? Misschien kan je met je storytelling skills de realisatie van de Green Deal kracht bijzetten in een Europese instelling? 

Het zijn niet altijd de grootste corporates die de fundamenten van onze maatschappij het meest ondersteunen. Ik droom van een wereld waarin jobs met een hoge morele ambitie het hoogste maatschappelijk aanzien verdienen.

Je hebt 80.000 uren in je carrière, wat je daarmee doet is één van de belangrijkste manieren om morele ambitie om te zetten in gerealiseerde positieve impact. Check zeker eens 80000hours.org voor een berg aan informatie over welke domeinen momenteel aandacht nodig hebben.

Bedankt voor jullie aandacht. Ik hoop dat ik jullie enthousiast heb kunnen maken over het spectrum aan toekomsten die voor ons mogelijk zijn. Aan de slag nu!

Ik wens jullie allemaal een geweldig 2124 toe!

Timothy Macken
Impact investor, ondernemer en strategisch adviseur
timothy@mckn.be
Linkedin

Foto's: Shruti Mehta